Bắc Thuộc Lần Thứ Nhất ~ Lệ Đắng

Bài 3: Thời Triệu Mạt – Triệu Văn Vương

Triệu Đà khi chết truyền ngôi

Cháu mình Triệu Mạt theo lời lên thay.(1)

Văn Vương xưng hiệu lấy ngay

Hai năm sau đó chuyện này không yên.

Bởi vua của nước láng giềng

Nước là Mân Việt dọc biên đánh vào.(2)

Văn Vương quyền lực là bao

Lại thuần nhà Hán nên nào dám khinh.

Lụy cầu nhà Hán đem binh

Cứu ngay Nam Việt cho mình khỏi nguy.(3)

Vương Khôi được phái chỉ huy

Quân chia hai đạo dẫn đi đánh thành. (4)

Dự Chương một hướng thật nhanh

Cối Kê hướng khác cũng hành quân ngay.(5)

Đến nơi Ngũ Lĩnh mới hay

Là vua Mân Việt đã thay người rồi.

Em trai Dư Thiện cướp ngôi

Đan tâm ám sát và rồi hàng ngay.(6)

Tiếp theo Vũ Đế liền sai

Sứ thần Trang Trợ tới nơi tỏ bày.(7)

Cho vua Nam Việt được hay

Rằng vua Mân Việt đưa tay xin hàng.

Văn Vương khi ấy liền mang

Con trai – thái tử để sang mà làm.

Con tin cho Hán khỏi than

Còn mình cáo bệnh không sang bái chào.(8)

Khen cho vua giỏi thiệp giao

Biết nghe can gián khéo vào lý do.(9)

Giữ tình giao thiệp để cho

Nước yên dân thịnh ấm no muôn phần.

Sau hơn thập kỷ gian truân

Văn Vương đổ bệnh rời thân về trời. (10)

Chú thích:

1: Năm 137 TCN Triệu Đà chết, đã sống hơn 100 năm (theo Đại Việt Sử Ký Toàn Thư thì Triệu Đà thọ 121 tuổi). Vì tuổi tác lớn như vậy, con trai của ông hoàng tử Triệu Trọng Thủy đã chết trước, vì vậy cháu của Triệu Đà làTriệu Mạt đã trở thành vua của Nam Việt.

2: Năm 135 TCN, vua của nước láng giềng Mân Việt mở một cuộc tấn công vào các thị trấn dọc biên giới giữa Nam Việt và Mân Việt.

3: Vì Triệu Mạt chưa củng cố quyền lực của mình, nên buộc phải cầu xin Hán Vũ Đế gửi quân đến giúp Nam Việt chống lại điều mà ông gọi là "những kẻ nổi loạn Mân Việt".
Triệu Mạt sai người dâng thư lên vua Hán Vũ Đế rằng:
“Hai nước Việt đều là phiên thần, không được đem binh đánh nhau. Nay nước Mân Việt đem binh xâm lấn đất của thần, thần không dám đánh lại, xin đợi thiên tử chiếu truyền cho việc ấy”.

4: Hán Vũ Đế khen ngợi Triệu Mạt là một chư hầu trung thành và phái đại hành Vương Khôi, một viên chức cai trị người dân tộc thiểu số, và đại tư nông Hàn An Quốc chỉ huy quân đội, ra lệnh chia quân thành 2 đạo tấn công Mân Việt từ hai hướng.

5: Vương Khôi chia quân thành 2 đạo tấn công Mân Việt từ hai hướng, một từ Dự Chương, hướng khác là từ Cối Kê (nay thuộc Thiệu Hưng).

6: Vua của Mân Việt là Dĩnh đã bị em trai là Dư Thiện ám sát, sau đó Dư Thiện đã nhanh chóng đầu hàng.

7: Hán Vũ Đế sau đó cử sứ giả là Trang Trợ đến Phiên Ngung để đưa bản tuyên bố đầu hàng chính thức của Mân Việt cho Triệu Mạt.

8: Triệu Mạt đã phái con trai của mình là Triệu Anh Tề cùng trở về Trường An với Trang Trợ.
Triệu Mạt vì vậy đã cáo bệnh và không bao giờ đến Trường An.

9: Sử thần Ngô Sĩ Liên nói:
Văn Vương giao thiệp với nước láng giềng phải đạo, nhà Hán khen là có nghĩa, đến mức dấy binh đánh giúp kẻ thù; lại biết nghe lời can, cáo bệnh không sang chầu nhà Hán, giữ phép nhà để mưu cho con cháu, có thể gọi là không xấu hổ với ông nội.

10: Sau hơn một thập kỷ trị vì, Triệu Mạt đổ bệnh và qua đời khoảng năm 125 TCN.